Kinh tế tuần hoàn cho ngành công nghiệp giấy
Trong bối cảnh áp lực từ biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và xu hướng tiêu dùng có trách nhiệm, mô hình kinh tế tuần hoàn ngành giấy đang trở thành một trong những giải pháp chủ lực để cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Với đặc thù có tỷ lệ tái chế cao, ngành Giấy Việt Nam được đánh giá là một trong những ngành có tiềm năng lớn để triển khai mô hình sản xuất theo hướng tuần hoàn.
Tại diễn đàn “Thúc đẩy Kinh tế tuần hoàn trong ngành Giấy”, đại diện cơ quan quản lý, chuyên gia môi trường và doanh nghiệp đầu ngành đã cùng thảo luận về cơ hội – thách thức và định hướng chuyển đổi nhằm tăng hiệu quả kinh tế, giảm phát thải và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.
Không chỉ là tái chế mà là tái cấu trúc mô hình tăng trưởng
Theo TS. Nguyễn Trung Thắng – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ TN&MT), kinh tế tuần hoàn không dừng lại ở tái chế chất thải, mà là cách tiếp cận tổng thể trong tái thiết hệ thống sản xuất – tiêu dùng, tạo ra chu trình khép kín, tận dụng tối đa giá trị vật chất, giảm thiểu chất thải và phát thải nhà kính.
Ông Thắng nhấn mạnh: “Kinh tế tuần hoàn là giải pháp cốt lõi cho đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, và đảm bảo tiêu dùng bền vững”. Ngành giấy, với khả năng tái chế gần như toàn bộ nguyên liệu đầu vào, đang có lợi thế rõ rệt để tiên phong triển khai mô hình này.
Thực trạng ngành Giấy Việt Nam
Tính đến năm 2022, Việt Nam có hơn 500 doanh nghiệp sản xuất giấy, trong đó 20 doanh nghiệp lớn đóng góp 65% sản lượng toàn ngành. Tổng sản lượng đạt khoảng 8,2 triệu tấn/năm, trong đó giấy bao bì chiếm hơn 80%. Đáng chú ý, nguồn nguyên liệu đầu vào phụ thuộc lớn vào giấy thu hồi (waste paper) – cả trong nước và nhập khẩu – cho thấy tiềm năng phát triển chuỗi giá trị tái chế và nâng cao hiệu quả vận hành tuần hoàn.
Tuy nhiên, ngành giấy cũng đối mặt với nghịch lý: Việt Nam là nước xuất khẩu dăm gỗ lớn nhất thế giới, nhưng vẫn phải nhập khẩu một lượng lớn bột giấy do chưa tận dụng hết nguồn nguyên liệu trong nước. Điều này đòi hỏi sự cải tổ mạnh mẽ từ khâu thiết kế sản phẩm, thu gom, đến xử lý chất thải và tái sản xuất.
Chính sách và hành lang pháp lý đang dần hoàn thiện
Ông Nguyễn Thượng Hiền – Phó Vụ trưởng Vụ Môi trường (Bộ TN&MT) cho biết: “Việc chuyển đổi mô hình sang kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu”. Bộ TN&MT đang hoàn thiện sửa đổi Nghị định 08/2022/NĐ-CP, làm rõ trách nhiệm doanh nghiệp và địa phương trong triển khai các quy định của Luật Bảo vệ Môi trường 2020.
Trong đó, cơ chế Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) sẽ đóng vai trò quan trọng nhằm thúc đẩy tái chế, giảm ô nhiễm, tăng khả năng thu hồi nguyên liệu và tái sử dụng hiệu quả chất thải rắn thông thường.
Đề xuất thúc đẩy kinh tế tuần hoàn ngành Giấy, 6 nội dung từ VPPA
Ông Đặng Văn Sơn – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA) nêu rõ định hướng ngành trong việc thực thi kinh tế tuần hoàn:
- Tiết kiệm tài nguyên từ thiết kế sản phẩm: phát triển giấy định lượng thấp, ít tẩy trắng.
- Tối ưu tiêu hao năng lượng và nước sạch trong sản xuất.
- Tăng tỷ lệ thu gom và tái chế giấy đã qua sử dụng.
- Ứng dụng năng lượng tái tạo: đẩy mạnh sử dụng lò hơi đồng phát, tận dụng phụ phẩm sản xuất.
- Đầu tư công nghệ và quản trị ESG: tích hợp chỉ tiêu môi trường vào chuỗi giá trị.
- Chính sách hỗ trợ và ưu đãi xanh: hoàn thiện quy định về thuế, tín dụng xanh, nhập khẩu OCC, SOP và xử lý tro xỉ.
Bên cạnh đó, ông Sơn cũng nhấn mạnh những rào cản hiện tại như: thiếu hướng dẫn chi tiết thực thi KTTH, chi phí ký quỹ nhập khẩu cao, chính sách thu gom nội địa chưa đồng bộ, và rủi ro pháp lý trong hóa đơn điện tử.
Mô hình thực tiễn và cam kết ngành
Nhiều mô hình tiêu biểu đã được chia sẻ tại hội thảo, cho thấy khả năng áp dụng chu trình tuần hoàn xanh trong sản xuất giấy:
- Tối ưu hóa xử lý chất thải rắn và khí thải để cấp nhiệt cho lò hơi.
- Kiểm kê khí nhà kính, tích hợp tiêu chí ESG vào hệ thống quản lý nhà máy tissue.
- Tái chế nước thải, bùn sấy khô làm nguyên liệu phụ hoặc tái sử dụng.
- Kinh nghiệm quốc tế từ Nhật Bản và Châu Âu: hiệu quả thu hồi giấy và phân loại nguồn.
Tất cả góp phần hình thành hệ sinh thái sản xuất tuần hoàn, nơi chất thải được định danh là tài nguyên, và nhà máy trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo vì phát triển bền vững.
Doanh nghiệp là hạt nhân của kinh tế tuần hoàn ngành Giấy
Việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn ngành giấy không thể chỉ dừng ở chủ trương, mà cần hành động đồng bộ từ các bên: doanh nghiệp, cơ quan quản lý và cộng đồng tiêu dùng. Doanh nghiệp phải chủ động chuyển đổi mô hình sản xuất, đầu tư công nghệ tái chế, và tích hợp ESG vào toàn bộ chuỗi giá trị. Song song, Nhà nước cần ban hành chính sách khuyến khích, tháo gỡ rào cản pháp lý và hỗ trợ tài chính để thúc đẩy các mô hình sản xuất xanh đi vào thực tiễn.
Đây không chỉ là con đường duy nhất để ngành giấy phát triển bền vững, mà còn là đóng góp thiết thực vào lộ trình Net Zero 2050 của Việt Nam.
Nguồn: Tạp Chí Công Thương
Thông tin liên hệ:
Tìm hiểu ngay về dịch vụ: ESG Innovation – M2M ESG
